تیرگان یکی از جشنهای ایرانی در تیرروز از تیرماه برابر با ۱۰ تیر در گاهشماری ایرانی برگزار میشود. این جشن در گرامی داشت تیشتر (ستارهٔ بارانآور در فرهنگ ایرانی) است و بنا به سنت در روز تیر (روز سیزدهم) از ماه تیر انجام میپذیرد. در تواریخ سنتی تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است. همچنین جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان بودهاست.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸]
بر اساس تقویم باستانی مازندران شب سیزدهم تیرماه ازماههای تقویم مازندرانی که با تیرماه خورشیدی متفاوت است جشن تیرماه سیزه شو در ساری برگزار میشود. این جشن را تیرگان نیز مینامند چون سیزدهمین روز هر ماه قدیم نیز تیر نامگذاری شدهاست و همزمان شدن نام روز با نام ماه را به عنوان تیرگان جشن میگیرند. جشن تیرگان هر ساله در یکم تیر ماه در فراهان برگزار میشود. این جشن به شکرانه برداشت گندم انجام میشود و ریشه در باورهای مردم منطقه دارد که تا به امروز نیز حیات داشتهاست.[۹][۱۰]در مازندران نیز جشن تیرگان با نام تیرماه سیزده شو در شب سیزدهم تیر ماه برگزار میشود.[۱۱]
مردم مهدیشهر (سنگسر) نیز این جشن باستانی را به نام جشن تیر مُ ای سیزده در تاریخ ۲۲ آبان مقارن با روز سیزدهم ماه اوریا تقویم سنگسری در قالب جشنواره برگزار میکنند. در این جشن آیینی غذای مخصوصی به نام سیزده تامو طبخ میشود.[۱۲]
بهار مختاریان اعتقاد دارد که جشن تیرگان در اصل جشن انقلاب تابستانی در اول تیرماه بودهاست. آنچه که اکنون در فراهان بازماندهاست.[۱۳]
این جشن در گرامی داشت تیشتر (ستارهٔ بارانآور در فرهنگ ایرانی) است و بنا به سنت در روز تیر (روز سیزدهم) از ماه تیر انجام میپذیرد. در تواریخ سنتی تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است. همچنین جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان بودهاست. (آثارالباقیه، فصل نهم، بخش عید تیرگان).[۱۴] موبد کورش نیکنام برگزاری جشنها با استفاده از گاهشماریهای سنتی با ماههای ۳۰ روزه را بیتوجهی به دانش نجوم و دستاوردهای خیام و موجب ناهماهنگی در جشنها دانسته و لزوم توجه به گاهشماری ملی و رسمی با ماههای ۳۱ روزه را یادآور شدهاست.[۱۵] (برای آگاهی از فهرست و زمان همه جشنهای ملی بنگرید به صفحه جشنهای ایرانی).[۱۶]
جشن همه ساله در مازندران ساری و همه ساله توسط زرتشتیان ایران در شهرهای تهران،[۱۷] کرج، مارلیک در استان تهران، یزد و روستاهای اطراف،[۱۸] میبد، اردکان، کرمان،[۱۹] بم، شیراز،[۲۰] اصفهان،[۲۱] اهواز،[۲۲] منطقه فراهان[۲۳][۲۴]و اروپا[۲۵] و آمریکا[۲۶] در روز دهم تیر برگزار میشود؛ که البته تعطیل نبودن این روز در ایران و دیگر کشورها گاه باعث میشود تا در نزدیکترین روز تعطیل این جشن برگزار شود.